Hier de blogs 274-192 van voorheen de blog-site en deels van de startpagina (nu volledig). Denk aan copyright! Veel leesplezier!
Blog 274
Droom: (-gedicht)
Zing en speel de lof
tot God en wat Hij schiep,
want wondermooi is
wat de mens vermag in Zijn genaâ:
voor treurnis nu geen plaats
want juist het goede kaatst
wat kan en mag en mooi is:
zang, muziek en dans,
lijven waarin we eindeloos
zouden willen blijven:
zonder dood, geweld om geld
of olie, zonder ziekte
of wat naar minder riekte,
zonder duivels met valse oren,
zonder zuchtende dageraad
met te hongerige magen,
of kwalen die ons mishagen:
laat de hemel openscheuren
met de mooiste kleuren!
Leo Besouw
Blog 273
Sterren... (gedicht)
Sterren stralen overal
in Bethlehem
en in de stal,
maar ook op het wereldtoneel
spelen ze hun rol mee:
vijfsterren-generaals
media-sterren in hun sjaals,
vallend soms met hun streken
in ongena' en afgezeken
na ontnuchterend' details
van “liefdeszaken” om hun hals.
Sterrenpracht is als
bij feetje Rinkelbel:
eeuwig stralen is
misschien als hel
als ik je alles vertel
wat de goede God zou weten.
Genadig is Hij eerder
voor wie 't niet zo weten:
sterren blijven een mysterie
ver voorbij ieder
menselijk' hysterie:
sta er maar
gewoon bij stil,
dat is wellicht
wat de Heere
van ieder van ons wil...
Leo Besouw
Blog 272
Al zijn er duizend... (gedicht)
Al zijn er duidend dichters:
zij zullen vergaan
als schijngestalten van de maan,
maar steeds weer boven komen
om toch weer iets
toe te voegen aan de dromen
die de mens van node heeft
zolang de mensheid
waardig leeft
en niet doorzeefd
van sombere gedachten
droevig op verlossing
werkeloos blijft wachten.
Leo Besouw
Blog 271
't Slechte pad... (gedicht)
Wie definieert 't slechte pad
was 't Adam in zijn blote gat
die de eerste aanwijzing kreeg
bij de appelboom
en Eva, toen hun droom
vervangen werd door hoon
van de Allerhoogste,
en 't vijgeblad de status kreeg
van wat Adam niet beoogde,
maar zijns ondanks toch verkreeg
door het overtreden
van 't gebod van 't rechte pad?
Zo kwam de klad
in wat eerst hemels leek:
het stel moest zich wassen
in een beek van troebel water
veel ellende kwam toen later,
ook hun zonen lieten
hun geluk onttronen
en dwaalden af
naar 't donker graf
waar de engelen
niet meer konden komen.
Leo Besouw
Blog 270
Intergalactisch (gedicht)
Intergalactisch
wat betekent dat praktisch,
nou dat zal ik vertellen:
tussen de sterrenstelsels
bevinden zich lellebellen
die vrij blijven zweven,
zich niet binden aan stellen,
dus vrij bewegen,
los van de stelsels,
en dat zijn er zoveel
dat ze als meel
tussen de stelsels
de oerknal relativeren
volgens de heren
die het hebben gemeten:
zij kunnen het weten!
Leo Besouw
(N.a.l.v. De Volkskrant 10-11-2014, p. 17)
Blog 269
Oorlog en terpentijn (boekbespreking, deel 2)
In vervolg op mijn blog 267 hier de bespreking van de rest van het boek: deel II (p. 163-262) en deel III ( p. 263-334). Stefan Hertmans, de schrijver (uitgever De Bezige Bij, 2014) verhaalt in deel II uit het schrift van zijn grootvader (Urbain) diens verslag van de door hem meegemaakte inval van de Duitsers in België in de Eerste Wereldoorlog en het verzet met zijn soldaat-kameraden in hoofdzakelijk Vlaanderen, in de Vlaamse loopgraven, in de klei.
Vanuit de vertelstem van die Urbain worden gebeurtenissen verteld, waarvan ik dacht dat ze niet of nauwelijks te beschrijven waren. Maar Urbain houdt stand tussen alle gruwelen die de Duitsers aanrichten onder mensen, vee en bebouwing, wordt drie keer zwaargewond achter de frontlinie gebracht en opgelapt in Engeland (Liverpool, Swansea en het Lake District) en ook die gebeurtenissen beschrijft hij consciëntieus, ook naar menselijke kanten, zoals het weerzien van zijn stiefbroer Joris in Londen.
Maar telkens moet de sergeant majoor terug naar het front. En naar de loopgraven, naar het slachtveld, letterlijk. Bij het lezen van dit deel vliegt de beschreven ellende je door het hoofd: mosterd- en chloorgas, rond vliegende lichaamsdelen van mensen en paarden, kruipen over lijken: “Kannitverstan” las ik toen plots de achterdeur naast me werd opengetrokken. “Godverju, ik schrik me dood, ik zit in de oorlog” zei ik tegen mijn binnenstappende vrouw. Mijn hart werd kalm en ik las enkele regels verder tot de volgende *, rustpunt.
In deel III vertelt Stefan Hertmans met zijn eigen stem het verdere verhaal van zijn grootvader: hoe die ondanks de oorlog en daarna toch bleef schilderen en schetsen, voor zover mogelijk, in het voetspoor proberen te komen van diens vader Franciscus. Maar dat blijft toch amateurwerk op (betrekkelijk) hoog niveau, want hij vindt werk bij de Belgische spoorwegen, maar raakt later met vervroegd pensioen. Onderwijl verliest hij zijn eerste geliefde op dramatische wijze door de Spaanse griep. Hij gaat trouwen met de zus daarvan, grootdeels uit gevoelde plicht. Daaruit komt de moeder van de schrijver voort. De manier waarop Stefan Hertmans dit beschrijft is ook super-consciëntieus, gegrond op brieven, foto's en ontdekkingen op de zolder van zijn vader, waar nog spullen en zelfs schilderijen van zijn grootvader lagen.
De schrijver zoekt naar de geschiedenis van toen, in het Vlaanderen van 2012, maar de waarneembare realiteit slaat hem als het ware om de oren, hij vindt: “Niets. Absoluut niets. Betekenisloos, godzijdank dan maar.” Ondanks enkele (wat vervallen) gedenkstenen. Het verhaal is niet te vatten, dan uit het ooggetuigeverslag van zijn grootvader, Urbain, in een schriftje, wat de schrijver eerst 30 jaar liet liggen, maar nu heeft uitgedaagd dit buitengewoon interessante, hartverscheurende en liefdevol beschreven familieverhaal te vertellen.
Oorlog en terpentijn: En uit de Vlaamse klei kwam de echo, de echo van een – diepgelovige – familiegeschiedenis, een geschiedenis van moraal, toewijding, heldenmoed en een noodlottige periode uit de Belgische geschiedenis van zo'n honderd jaar geleden. Nog één aanhaling: (p. 298) “Dus schilderde hij... , om het huilen van de wereld te bedaren...” En ik huilde even bij dit boek, evenals bij het boek “En uit de bergen kwam de echo” waarover ik op mijn blog van 6 februari 2014 schreef ( www.blog.leobesouw.nl ): verpletterend goed be- en geschreven!
Leo Besouw
Blog 268
De woede (gedicht in 't Westfries)
De woede van vader
stroômt deur moin ader
de bloidschap van moeder
was deurgaans moin hoeder:
't onrecht wat 'm was andein
bleef lang 'n venoin;
de liefde van moeder
kwam deêls van de kerk as hoeder
van 't onwrikbaar gelouf,
dat wie Hem anroept
voor die bloift ie niet douf,
allien hoe 't ofloupt
ken je niet zegge,
want onoindig is Zoin woishoid
die ôos maar arm'tierig bekloift.
Leo Besouw
Blog 267
Oorlog en terpentijn (boekbespreking, deel 1)
“Oorlog en Terpentijn” door Stefan Hertmans (De Bezige Bij, 2014, 334 blz.) valt in twee delen uiteen: van het eerste deel, t.e.m. Pagina 159, volgt mijn bespreking, van het tweede deel later, op mijn blog.
Het einde van het eerste deel trof mij: “Nooit is de vluchtigheid van een mensenleven dieper tot mij doorgedrongen (p.158). Het gaat dan om de grootvader van de schrijver, Urbain (1891) . Maar ook om de geschiedenis van diens familie, die van diens vader, Franciscus, en moeder, Celine, eind 19 e eeuw in het Belgische Gent, diens armoedige jeugd, opgetekend door Urbain zelf, in een schrift in 1963.
In een tweede geschrift verhaalt hij over de Eerste Wereldoorlog, zijn dienst als soldaat daarin. Maar eraan vooraf krijgen we een realistisch en boeiend beeld van de ervaringen met zijn vader, schilder van kerken en kapellen, en van zijn moeder Celine, een door en door dappere vrouw. En ook zijn eigen jeugd als knecht in een smederij en later als arbeider in een ijzergieterij tot zijn 17 e, komen op hard-realistische maar ook gevoelige wijze, in die ons nu bar lijkende tijd, aan bod. Daarbij probeert hij met vallen en opstaan iets van het ambacht van zijn vader op te pakken, in de avonden, wat hem dan nog niet erg lukt.
De vroege dood van zijn vader, het weer opkrabbelen van zijn moeder, zijn keuze voor òf priesterschap òf opleiding in het leger (vier jaar): alles zeer pakkend beschreven, meestal in de “tegenwoordige tijd” , zodat het voelt alsof je er bij aanwezig bent, met soms aanhalingen uit het nagelaten schrift, wat de schrijver eerst 30 jaar liet liggen: een prachtige verwoording van een historische familiegeschiedenis, die zeker veel belooft ook voor het tweede deel! Volgt!
Leo Besouw
Blog 266
De man met de zeis (gedicht)
De man met de zeis
slaat niemand over,
schrijver of staatsman,
bakker of rover
dominee of luitenant ter zee,
ieder moet mee
naar 'n ondoorgrondelijk
hiernamaals en vergeten,
met licht of zwaar geweten,
van goeden of van slechten doen:
ieder past die onmogelijke schoen,
met of zonder afscheidszoen,
alleen en eenzaam
of tegelijk met velen:
de man met de zeis
zal ieder – vroeg of laat -
komen kelen.
Leo Besouw
Blog 265
“Emancipatoire kennismaking”, Br. o. nr. (gedicht)
“Innerlijk en uiterlijk beschaafde heer
houdt van leer en academisch gevoel,
eruditie en traditie
en literatuur aan de muur.
U, dame, reageert met foto
van uw gehele toko,
onder erewoord retour.”
Dame reageert:
“Onder erewoord retour
scheelt me geen mallemoer,
'k wil allenig weten of
u 'm nog omhoog kan krijgen,
anders zal ik u de
eerste de beste keer
aan mijn degen rijgen
en krijgt u van mij 't zoer.”
Leo Besouw
Blog 264
Als het verleden reëler wordt dan het heden (gedicht)
Als het verleden
reëler wordt dan het heden,
als de vragen
blijven knagen,
als “wie schoot als laatste”
ons steeds opnieuw
voor vragen plaatste,
als “wie loog het hardst”
nog steeds de tanden knarst,
als “wie gaf de laatste gil”
nog steeds opkomt tegen wil
en dank en de stank
van 't onopgelost verleden
de gedachten blijven smeden
tot 'n grondeloos moeras
waarin 't heden niet meer past,
dan zijn we mateloos verloren,
totdat het heden doorbreekt in ons horen
van wat vandaag ons wèl bepaalt
en niet meer met ons smaalt.
Leo Besouw
Blog 263
Geachte heer M. (boekbespreking)
Ik las het boek “Geachte heer M.” van Herman Koch , Ambo/Athos, 2014, 430 bladzijden, en was verrast. Je wordt meegetrokken in een verhaal van de schrijver over een schrijver die een (oude) schrijver, heer M. volgt en gaat ondervragen. Daar komt een heel stuk geschiedenis bij van 40 jaar geleden, maar ook bespiegelingen waarvoor een schrijver kan komen te staan en wat die soms min of meer gedwongen door zijn succes, moet ondergaan.
De oude heer M. word door de heer H. geconfronteerd met het ontstaan en de vormgeving van diens boek “Afrekening”. Gaande weg blijkt M. getroebleerd, ook met getroebleerde ouders, een moeder die... en vroeg overleed, in de oorlog, een vader die … aan de verkeerde kant (het Oostfront) actief was … een geschiedenis van leerlingen van het Spinoza Lyceum, 40 jaar geleden en de verdwenen leraar Jan Landzaat waar zij bij betrokken waren, 40 jaar terug en wat in het boek van M. ”Afrekening” al of niet juist werd weergegeven.
Bij pagina 152 schreef ik: “Is het een verslag, een bespiegeling over “des schrijvers lot” in dit en mogelijk andere gevallen?” Hoofdpersonen zijn aldus heer M., heer H., die hem ondervraagt, de (verdwenen) leraar Jan Landzaat, de leerlingen Laura en Herman van het Spinoza Lyceum in Amsterdam en nog een stel vrienden/ vriendinnen van die leerlingen die vooral in het vakantiehuisje van Laura's ouders in Zeeuws Vlaanderen, het dorpje Terhofstede, bij Retranchment, Sluis en natuurgebied het Zwin liefdesperikelen en drama meemaken.
Maar “Afrekening” is meer dan een mogelijk onjuiste roman, iets wat ontbreekt wordt via omwegen als een vechtpartij na afloop van het Boekenbal, in de Schouwburg uitgevochten of ontdekt. Het thema van het bal was “Verzet toen en nu” . De oorlog van toen, waarbij de vader van M. een dubieuze rol speelde vormt er het smeulende lontje. Zo worden zowel “des schrijvers wereld” als “het verzet” zowel van sarcasme als van emotie en woede voorzien.
Aan het slot lijkt alles op zijn plaats te gaan vallen, niet minder sarcastisch als her en der eerder in het boek, maar het komt als een verrassing van de plot van een detective. Mooi en soepel geschreven, vermakelijk af en toe, aandoenlijk, op enkele delen wellicht wat te breedvoerig. Al met al een forse “amuse” met een wat wrange nasmaak, maar goed verteerbaar.
Leo Besouw
Blog 262
Wat je allemaal niet deed (gedicht)
Wat je allemaal niet deed
is niet te vertellen,
vooral leugenaars hebben
het er moeilijk mee:
uit de zee van wat
werkelijk is, was, wordt
en zou zijn gedaan,
indien de omstandigheden
net iets anders
zouden zijn geweest,
of mogelijk zouden
zijn geworden,
schept het een oneindig
aantal mogelijkheden
zodat je er zelfs
als leugenaar
maar beter
niet aan
kunt beginnen,
of niet soms?
Leo Besouw
Blog 261
Lichtgevende planten (gedicht)
Lichtgevende planten
in Ede weten ze van wanten
zo meldden de kranten
die het niet verzonnen:
in Wageningen begonnen,
werden waterplanten stroombronnen:
door de uitscheiding
van hun wortels
en bacteriën als mini-tortels
zweten zij hun stroom uit,
en opgevangen door
een elektrode
zorgt Plant-e
voor een ode
aan techniek
zoals je die alleen
in Ede-Wageningen ziet!
Leo Besouw
Blog 260
“Haargroei”
“Haargroei”
woei mij toe,
want kaal zoals een koe
wil niemand zijn
en zelfs de wolligheid
van een konijn
kan meestens niet
voldoende zijn
voor ons gevoel
zoals het hoort,
al zijn er ook
die het tòch niet stoort
een kop zo kaal
als een glimmende bokaal:
de meesten laten 't
liever wuiven,
of ietsje strakker
zoals de vetkuiven.
Wat is nu de moraal
van dit verhaal:
haargroei òf kaal?
'k zou zeggen:
laat het in het midden:
geen koppie ook forbidden!
Leo Besouw
Blog 259
Wegduiken?
Wegduiken in een boek
is dat wat ik zoek
of duik ik liever weg
voor lastige vragen
die mijn ziel niet behagen,
duik ik weg voor geluk
of mijd ik de druk
van een bezwarende liefde
die de fundamenten
van mijn ziel doorkliefde
zonder te willen
wat me overkwam,
zonder drank uit de kan,
zonder te weten
hoe het te meten
op waarde voor mijn
bestaan op deez' aarde?
Leo Besouw
Blog 258
Bed, bad en brood (gedicht)
Bed, bad en brood
voor ieder op deez' aardkloot
zo sprak de Sint
die ieder kind
verwent, maar soms teveel,
want in mijn keel
krijg ik 't benauwd,
lezend: “illegaal wordt uitgekauwd“
en doorgehaald zijn recht
op bed en bad en brood
volgens 't internationale recht,
door 's lands autoriteiten niet,
die deze dan liever op straat ziet,
onder de eiken, die nog niet
zijn verzaagd tot bedden
die levens kunnen redden.
Bed, bad en brood:
dump ons humane erfgoed
niet in de sloot:
Europese kerken werken
aan deze humaniteit:
nu nog de overheid,
als zij zich niet vervreemdt
van 't bindend lot
voor mens en God
in riet en beemd...
Leo Besouw
Blog 257
Participatiesamenleving (gedicht)
Er beving mij een koorts:
hij gaat met de buurvrouw
eten en wat meer
wil je weten:
doet ze zijn was,
strikt hij zijn das
voor 't gevlei of hoort het
er gewoon bij:
hij loopt ook al met haar tas
en onkruid te wieden in haar gras,
zaait haar de boontjes in
en snijdt de kroppen sla;
wat hebben ze in de zin,
is het liefde of participatie,
ik ben totaal uit concentratie!
Wat is hulp en wat is love,
ik prakkiseer me suf,
want van 't kabinet
is participatie het gevolg
van een goede-buur-relatie;
wie lost dit voor me op
want het beleid heeft staart noch kop
en daar zit ik nou mee,
met m'n koortsige kop!
Leo Besouw
Blog 256
Kakelende kip (gedicht)
Een kakelende kip
begon ooit als kuiken
voordat zijn/haar talenten
konden ontluiken:
eerst zachtjes in het koor
van beginnelingen
leren zingen, of wat erop lijkt,
daarna het geëigende pad:
van ieder leer je wat
en met de jaren kun je
kennis vergaren
van hoe te bespelen
de eerste viool,
hoe op te klimmen
in 't presteren
van 't kakelen
als grote heren
of ook wel dames.
Maar uiteindelijk komt
't mes,
of je valt van je stok
om half zes
of iets later,
de kater is voor wie
je 't meest na stond:
einde aan je gekakel:
het wàs een mirakel,
alleen de dood
die ieder verdroot
kwam alzo wat later:
zij/hij ruste in vrede
en wordt vroeger of later
als velen vergeten...
Leo Besouw
Blog 255
Zwaard (gedicht)
Steek het zwaard in uw schede
zegt de rede
en misschien de bijbel,
maar wat als ik twijfel,
als ik me voel bedreigd
en – van nature – geneigd
ben om 't kwaad af te weren
met vuisten of speren,
spijt wat filosofen
mij misschien leren?
Gebruik het zwaard
onder ede,
maar voor welke god
of gevaar, was het
maar klaar
wat we ermee zouden
bereiken in godsnaam
of andere (hemelse?) rijken.
Wie geeft ons raad
vóór de daad,
vóór 't “te laat”
en 't kwaad is geschied?
Leo Besouw
Blog 254
Eindelijk oorlog (boekbespreking)
Het boek van Herman Koch “Eindelijk oorlog” sprak me aan door de titel en de achterflap. Ik ben zelf een kind in die oorlog geboren. En dan zoek je, en blijf je zoeken, soms. Zijn boekje van 172 bladzijden is zo'n soort zoektocht, maar ook een teruggaan in de familiegeschiedenis, al is het een roman (2014 uitgeverij Ambo/Anthos, eerder uitgegeven in 1996 bij uitgeverij Meulenhof).
De ik-figuur in dit boek, Herman, geboren in 1953 bevindt zich in 1980-1981 in een crisis-verhouding met zijn vriendin A. De gebeurtenissen, problemen daarmee worden beschreven in Polen, in Londen en terug in zijn jeugd in Amsterdam, de Apollolaan en het huis van zijn grootouders in Arnhem, Oranjestraat. In die Oranjestraat woont dan nog zijn ongehuwde tante Mies, die hij als enige familielid nog regelmatig bezoekt.
De vraag of de kennelijke blokkade psychisch of fysiek is, is het spoor door het boek, aan de hand van de geschiedenis van zijn jeugd en de liefde van zijn grootouders in die wijk Lombok, vlakbij de Utrechtse straat en niet ver van Hartenstein. Bij de bezoeken aan zijn tante komt regelmatig het verhaal boven van een noodlottige vluchtpoging met twintig doden en een dood paard dat er twee weken bleef liggen door de oorlogsomstandigheden.
In het huis van zijn tante is Herman ook geboren en in een wieg gelegd bestaande uit een mand die bij een dropping door de geallieerden was gebruikt. Zijn moeder was de zus van Mies en het was grootouders huis. Maar Mies vertelt niet alles, blijkt later, terwijl de aftakeling van Mies mooi wordt beschreven, en ook de benauwdheid van de wijk voor een “buitenstaander”. Net voor de dood van Mies vraagt die aan Herman of hij tijdelijk voor de teckel wil zorgen. Het hondje blijkt later een hoofdrol te spelen bij de ontknoping.
Het geheim van de ontknoping ga ik niet verklappen, maar de spanning blijft er tot het eind in. Het is een mooi beschreven familieverhaal, waar een verborgen waarheid uiteindelijk helder wordt en een verklaring biedt. Maar voor vriendin A. is het dan inmiddels te laat, en Herman deelt haar niet alles mee, maar slechts de schijn. Zo gaat dat soms in families, denk ik, ook echt. Bij elkaar een mooi en vlot beschreven verhaal, je voelt je er bijna bij aanwezig (denk ik, zeker als je dat stukje Arnhem kent). De titel lijkt je aanvankelijk op het “verkeerde spoor” te zetten, maar zeker voor wie Arnhem (en de oorlog) een beetje kent: aanbevolen!
Leo Besouw
Blog 253
Mindful? (gedicht)
Hoe fool is mindful
als je voor wandelen
in mindfulness evenveel betaalt
als een pondje amandelen,
als je mindful gaat mediteren
welke heren je 't best
kunt dienen en de rest
vult dan de Heere
mogelijk zelf wel in?
Is dit nieuwe ambacht
dat waarop de wereld wacht,
wetenschappelijk al bewezen
dat 't verdoolden kan genezen,
zeker prettig voor 't gevoel,
beter dan 't radeloos gewoel
van doorgedraaide dromen
en gedachten die aanzetten
tot verkrachten van je eigen
blije ziel?
Mindfulness als de nieuwe mis,
waarin wat mis is wordt hersteld,
wat klemt dan minder knelt,
en dat door de nieuwe
“priester”-held die ons
dat allemaal vertelt?
Leo Besouw
Blog 252
Het puttertje, rest deel IV en deel V, pagina's 656-925. (boekbespreking)
Vervolg van de bespreking van “Het puttertje” , door Donna Tartt, De Bezige Bij 2013, Amsterdam. (Voor de bladzijden ervoor: zie eerdere blogs in deze rij).
Vermakelijke ontwikkelingen, in de liefde, in de zaken, in de vriendschap met Boris, de vriend van Theo. De Boris die hem de weg naar “Het puttertje” helpt vinden, dwars door het verlovingsfeest van Theo heen. Vlot en amusant geschreven, met fraaie en spannende dialogen en ontwikkelingen.
Op naar deel V, de ontknoping!? Spannend! (pagina 775-925): Inmiddels is het bijna het einde van het verlovingsfeest, en Boris smeekt/ sleept zijn vriend Theo bijna in het vliegtuig naar Amsterdam. Daar vinden zeer tumultueuze ontwikkelingen plaats: Theo en Boris raken in een beknellend spoor van louche en misdadige kunsthandelaren. Het boek wordt even een ware detective met vuurwapengeweld en spanning in hartje Amsterdam. Er is ook spanning tussen Theo en Boris over de aanpak (slim en doordacht, of ook improviserend) zowel als de passende moraal: wat is zelfverdediging?
Na een bizarre ontknoping met zelfs een fraaie uitkomst, blijken zowel Theo als Boris eenzelfde “donkere zijde” te hebben. Wat doe je ermee als oorspronkelijke hartsvrienden? Wederom spannende dialogen en ontwikkelingen. Tegen het einde worden zowel de waarde van kunst en van waarheid en levenslot uitvoerig en zelfs huiveringwekkend weergegeven. Hier komt, naar mijn mening, de schrijfster in de hoofdpersoon van Theo tot een (voorlopig) waarde-standpunt over het mens-zijn in de (soms erg) korte tijd die ons op deze aarde is vergund.
Het totaal overziend: een zeer veelzijdig boek, met sterke karakters, zeer goede dialogen, spannend èn diepgaand, zeer goed in de beschrijving van ontwikkelingsfasen van jonge tiener naar volwassen Amerikaan, in een wereld met (nood)lot, drank, drugs, misdaad, liefde en vriendschap. Dubbel en dwars de lange leesweg waard!
Leo Besouw
Blog 251
Doorgeslagen Appel (gedicht)
Heb jij ook al de Appel-watch
zeg weet je dat ik er bijna van kots,
want ook de I-Phone
hoort erbij – de nieuwste versie –
zonder dat geen conversie
en dan altijd met dat stel op pad,
in de trein, je car, en in bad:
ik ben het zat
me te laten ringeloren,
zonder dat er niet bij
te mogen horen:
m'n pacemaker begeeft
het bijna van de stress,
zo gaat heel m'n leven
op de fles en blijven
slechts die klonen
die alleen van Appel
kunnen dromen!
Leo Besouw
Blog 250
Zonder Piet?
Zonder roe of tak
geen Zwarte Piet-gesmack
ie ie zwart of is ie blauw:
ik hou van jou;
met die veer op je pet
heeft ieder kind pret.
Dan het dragen van de zak
van Sinterklaas
wie doet nou zoiets dwaas,
maar Piet die denkt:
de Sint die wenkt
en wil graag uit doen pakken
voor braverikken, zowel
als lastpakken.
De Sint die zegt:
die laat ik niet stikken
in ijdel gepraat
over 't soort zaad
waaruit mijn Piet
is ontsproten,
houdt op met twisten,
anders gaan we naar
de kloten
en kom ik nooit meer
terug, over mijn rug!
Leo Besouw
Blog 249
Het puttertje, deel III en deel van deel IV (boekbespreking)
Verder lezend in het boek Het puttertje, van Donna Tart, De Bezige Bij, 2013, zal ik nu kort leesverslag doen van de delen III en een deel van deel IV, pag. 451-656 (van de totaal 925 pagina's van het boek). (Zie eerdere en een volgende blog van mij over het boek).
Theo is in deel III terug bij Hobie, 18 jaar en werkt af en toe in diens antiek-werkplaats. Pipa, het meisje dat ook de aanslag heeft overleefd was er even op bezoek, maar vertrekt weer snel naar een gezondheidsinternaat in Zwitserland, maar ze blijft in zijn hoofd zweven. Theo doet Pre-University-University College in New York en brengt zijn verborgen schilderij “Het puttertje” in een opslaggebouw. Wel mooie beschrijvingen, maar meubeltechnisch wat veel van het goede, naar mijn idee.
Deel IV krijgt wat meer vaart en is omvangrijk. Theo, inmiddels afgestudeerd en acht jaar later, loopt Platt (oudste zoon van de familie Barbour, waar hij het eerst na de aanslag werd opgevangen) tegen het lijf. Hij herneemt het contact met de familie. Intussen probeert hij af te kicken van diverse drugs/ stimulerende middelen. Hij probeert Platt te betrekken bij het afweren van een klant van de antiekzaak van Hobie, Lucius Reeve, die hem wantrouwt wegens een bedrieglijke verkoop. Theo werkt als compagnon in de winkel van zijn vriend Hobie.
In de winkel komt o.a. als vaste klant mevrouw Vogel. Als Pipa eens is langs geweest vraagt zij aan Theo of die het leuk vond dat Pipa weer eens langskwam. Een pijnlijke vraag, want de emotionele liefdes- vriendschaps- en lots-herinneringen doen pijn, want nu “heeft” Pipa vriend Everett ( in Londen)... Mooi en vlot beschreven gevoelens!
Theo heeft zich laten inviteren voor een etentje bij de Barbours. Oude herinneringen worden opgehaald, op een mooie manier. Maar ook raken hij een Kitsey (de dochter van familie) verliefd. Moeder Barbour ziet het helemaal zitten en is voor het eerst weer eens echt blij na de dood van haar man en zoon. Maar de voorbereidingen voor het huwelijk maken Theo nerveus en hij gaat in z'n eentje, met een smoes voor Kitsey, wandelen (in New York). Daar loopt hij bij toeval zijn oude vriend Boris (uit Vegas) tegen het lijf. In een kroeg vertelt Boris over de toestand van hem en de vriendin van zijn (verongelukte) vader, na Theo's vertrek naar New York. Veel ellende en vooral drugshandel, voor Boris met veel “succes”.
Theo krijgt, terwijl hij genoeg krijgt van Boris' verhalen, een lumineus idee en vraagt Boris mee te gaan naar “een verrassing”. Theo laat zich op voorstel van Boris, met diens auto met chauffeur naar de bestemming brengen...
Voor de rest van het verhaal, en mijn bevindingen, zie een volgende blog!
Leo Besouw
Blog 248
Been? (gedicht)
Nu de kanonnen zwijgen
rijgen de vragen zich aaneen:
wie zette wie op 't verkeerde been,
wie begon met 'n valselijk verhaal
wie ging met de waarheid aan de haal,
wie beweerde 't gelijk aan z'n zijde,
wie legde de waarheid 'n tikkie om
en legde zo de eerste bom
onder mogelijk begrip
voor gerechtvaardigde verlangens,
voor gerechtigheid,
of voor iets nog heel veel bangers?
Nu telt men de doden,
verbindt men de wonden,
die wellicht met meer liefde,
voor de waarheid,
voorkomen hadden
kunnen worden?
Leo Besouw
Blog 247
De knop omzetten (gedicht)
De knop omzetten
sprak hij luid
dat is als je je uit
in plaats van maar te zwijgen,
waaraan geen kop of staart
noch kennis valt te rijgen.
De knop moet omgezet
alleen dan wordt het
mogelijk – pret of
begrip en vind ik je
weer hip, zoals je was
voordat die plas van ellende
je – zo leek het –
voorgoed ontstemde.
Leo Besouw
Blog 246
Het puttertje, deel II (boekbespreking)
Eerder besprak ik mijn leeservaring met het boek “Het puttertje” (van Donna Tart, 2013, De Bezige Bij, Amsterdam) over deel I (index in het boek is niet aanwezig, dus even bladeren, wat kennelijk de bedoeling is). Nu dan over deel II, de hoofdstukken 5 en 6, de bladzijden 253-446, (van de in totaal 925).
Meeslepend, spannend, zo heb ik het beleefd! Theo (de hoofdpersoon) vertelt verder over zijn reis van New York naar Vegas en terug, “iets” waarvan hij op het eind van deel I al wat laat doorschemeren. Theo, 14 jaar oud, krijgt van Goldie, de portier van z'n ouderlijk huis, de koffer – met erin het schilderijtje Het puttertje – terug en vertrekt van de familie Barbour, waar hij opgevangen was na de dood van zijn moeder, met zijn inmiddels opgedoken pa en diens vriendin Xandra naar Vegas.
Daar raakt Theo bevriend met Boris, klasgenoot voor sommige uren, 15 jaar, en ze maken beiden een stormachtig jaar mee in Vegas. Boris is ook zonder moeder, van een Poolse, en van een Oekraïense vader, wereldwijs, ex-moslim – was ie voor even – en drinkt vooral bier. Taal, moraal en achtergrond: multi-complex en boeiend. Maar dat geldt bijna evenzeer voor hun vaders: drank, drugs en gokken zijn standaard-ingrediënten in hun levens.
Maar dat gaat niet goed: Theo en Boris raken beiden klem en als goede vrienden, die doorheen lief en leed en harde fysieke klappen, tot mishandeling toe, verbonden zijn, komen ze tot: “Ik wil weg... Wil je mee?” Na heel mooi beschreven bindingen door hun vriendschap, komt er toch een splitsing in hun wegen en vertrekt Theo met de Greyhound-bus naar New York (hij is inmiddels 15). Zijn hondje Poptsjik neemt hij mee in de ene tas, Het puttertje in de andere.
Zo zoekt Theo zijn weg, wegvluchtend van de vriendin van zijn vader, Xandra, na het dodelijk ongeluk van zijn vader. Uiteindelijk vindt hij in New York Hobie en Pippa terug waar hij eerder een warme relatie beleefde, vóór zijn gedwongen vertrek. Zo is hij daar in de winter, bijna 2 jaar na de dood van zijn moeder, terug bij af, maar met een twee jaar oudere en herstelde Pippa van zijn leeftijd... Wat gaat er gebeuren na deze enerverende en prachtig beschreven periode in zijn leven? In een volgende blog zal ik verder verslag doen van mijn reis door het boek!
Leo Besouw
Blog 245
Nostalgie (gedicht)
Nostalgie is als een relikwie,
we houden het vast,
een deel van ons
en het geïdealiseerde
verleden, het heden is
te vluchtig, gaat te snel
voorbij en in de rij willen
we staan van vaste waarden
waarin we aardden.
Nostalgie: het voorbijgaan
van de karavaan waarin
we leefden, waarin we
omlijsten onze voorbije tijd
opdat niet de eeuwigheid
ze opvreet of door worm
verteerd niets overlaat
van al wat werd geëerd.
Nostalgie als relikwie:
we houden stand
in 't veranderende land,
waarvan we dachten
dat geen krachten
zouden bestaan
die het ooit zouden
kunnen doen vergaan.
Leo Besouw
Blog 244
Zeer (gedicht)
Woorden doen soms zeer
vooral als het gaat om eer
van moeder of dochter,
van echtgenoot of bedgenoot,
of om betoonde moed
die er ineens niet meer toe doet.
Woorden breken meer
dan gedacht of verwacht,
woorden kunnen hartzeer vermoorden,
woorden kunnen leiden
tot iets ellendigs als scheiden,
woorden kunnen gaten slaan
in vertrouwen waarop
we dachten te kunnen bouwen.
Woorden en zeer,
delicaat kunnen ze zijn
als ze harten kraken
waar ze nimmer
mochten raken.
Leo Besouw
Blog 243
Creatief lef (gedicht)
Is er creatief lef in zicht
als er – in zand – een draak
voor je huis ligt,
is er een geest die de draak
steekt met werkelijkheden,
vandaag of in 't verleden,
is er een doek dat bloedt
of lijkt het slechts verf,
is 't creatief versterf
of een mislukt boerenerf,
is de zoom los van de rand
of heeft het hoofd geen enkele tand,
maar slechts grijzig haar,
heeft de viool wel de juiste snaar,
of lijkt ie vals,
lijkt boter slechts room
of is 't dat ik slechts droom
en dans ik een wals?
Leo Besouw
Blog 242
Het puttertje (boekbespreking)
“Een geel vogeltje”, een schilderij “verrassend zwaar voor iets dat zo klein was”. “Hij” wees erop: “haal het daar weg...” De oude man die samen met het meisje Pippa ook in het museum was op het moment van de aanslag, en van wie Theo aanvankelijk dacht dat het misschien haar grootvader was (p. 36). Het gebeurde op 10 april, 14 jaar geleden, Theo zat toen in de tweede klas (V.O.).
“Ik droomde over mijn moeder” (p.11) en de ik-figuur gaat terug in de tijd en vertelt over toen, haar dood als een scheidslijn. Dat is het begin van het boek “Het puttertje” van Donna Tart, 2013, uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam, 925 pagina's. Op dit moment heb ik er deel I van gelezen , dat zijn de hoofdstukken 1 t.e.m. 5, en tot en met pagina 247.
Het is de geschiedenis met het museumbezoek, samen met zijn moeder, de ontmoeting met Pippa, het meisje samen met “de oude man”, dan de verschrikkelijke aanslag, echt horror, daarna de voorlopige opname in het gezin Barbour, van schoolvriend Andy, de nieuw ontmoeting met de zwaargewonde Pippa en haar verzorger Hobie, en later met ook zijn pa, Larry en diens nieuwe vriendin, Xandra.
Het is nog maar de start van het verhaal: goed en gevoelvol geschreven, tot pagina 247 spelend in New York. Verpozend en modern, knap in elkaar gezet en vlot lezend. Wat volgt nog? Ik zal er in een latere blog mee verder gaan!
Leo Besouw
Blog 241
Web van waarheid (gedicht)
Ieder verzint
zijn eigen web
van waarheid, glamour,
eer en moed,
ieder denkend mens
verstout zich tot dit goed,
waarbij 't fout zo ver
als 't kan verdwijnt
in 't opgepoetste zelf
en d'eigen burgermoed.
Vanwaar dan toch dit weven,
dit geven van een beeld
aan 't zelf en eigen kring
aan eigen grond en ziel
alsof het die van god verving?
Leo Besouw
Blog 240
Sommige lijken (gedicht)
Sommige lijken zijn niet om aan te zien.
Sommige lijken liggen er vredig bij.
Sommige lijken zijn doden na een goed leven.
Sommige lijken hebben een bezwaard verleden.
Sommigen waren strijders.
Sommigen waren lijders.
Sommigen verdienden het niet.
Sommigen duidden op eeuwig verdriet.
Sommigen zijn snel vergeten.
Sommigen blijven knagen aan ons geweten,
zonder gekend eind.
voor eeuwig weggekwijnd.
Leo Besouw
Blog 239
Dertig seconden (gedicht)
Dertig seconden
volstonden om 298
monden voorgoed te doen zwijgen
het bewustzijn en leven te doen verliezen
in een eindeloze vlucht
naar een onbekend zwart
als door een moorddadige dief getart
in een onverklaarbare nacht
die hun dromen vernielde
en nabestaanden slechts geknield
achterliet voor een onbestaanbaar
geacht lot, oneindig verwijderd
van wet en gebod,
onbegrijpelijk dieper
dan 't besef van een God.
Leo Besouw
Blog 238
Al wat schittert (boekbespreking)
“Al wat schittert” van Eleanor Catton, 2014, Ambo/Anthos uitgevers, Amsterdam, 832 bladzijden. Over de eerste 295 pagina's schreef ik in blog 231. Nu volgt de rest van mijn indrukken:
De liefde van een hoer, de doortraptheid van een dame, de schurkachtigheid van een beminde, de belangeloze liefde van een intelligente en naïeve minnaar: zie daar enkele kern-karakters in het boek. Dit alles in een ruig landschap van goudzoekers in het Nieuw-Zeeland van 1865-1866. Intriges, kameraadschap, verwevenheden van belangen en geschiedenissen, in een uitgebreid palet van personages ( voorin het boek staan er 20 genoemd, met hun “verwante huizen”en “verwante invloeden”) vormen de ingrediënten.
Het is een complex en boeiend verhaal dat aan het eind, als was het een detective, teruggrijpend van 1866 naar 1865, wordt opgelost als in een uiteen gelegde en passende puzzel. Bovenaan op de laatste pagina in een schitterende metafoor weergegeven: “de oude maan in de armen van de jonge maan”.
Nog enkele opvallend fraaie uitsneden: van pagina 475 tot 486: de verstopte brieven uit de hutkoffer, van Crosby Wells aan zijn halfbroer Alistair Lauderback, gelezen door Moody: een buitengewoon relaas van diepe gevoelens en bijzondere afhankelijkheid in ongelijke posities! En op de pagina's 576 – 579 het gesprek tussen de gevangenispredikant Devlin en Anna: adembenemend mooi!
Derhalve een boek voor de doorzetter, die niet opziet tegen complexe verwevenheden, die uiteindelijk als in een detective en gevoelvol worden opgelost.
Leo Besouw
Blog 237
Geheim (gedicht)
De zin van het leven is geheim.
Onze banksaldo's zijn geheim.
De wapenindustrie is geheim.
Rosoboron-export (op de Zuidas
in Amsterdam) is geheim.
Luchtdoelraketten zijn geheim.
De hersens van Poetin zijn geheim.
Geheime diensten zijn geheim.
Lijken zijn niet geheim.
Lijken kun je tellen.
Lijken roepen om verdriet.
Lijken vergeet je niet.
Lijken vormen geen geheim.
Wie ze veroorzaakt blijft
(vaak wel) geheim.
Leo Besouw
Blog 236
Gevoelige snaar (gedicht)
Wat raakt de gevoelige snaar
in jezelf
als je stil bent om elf
uur of later,
was het de onvergeeflijke flater,
was het een vergeten verdriet,
was het ken je me niet
meer of niet langer,
of is het de stem van een zanger
die je doet voelen dat nu
is niet later,
maar vroeger,
toen je als eenzame zwoeger
je weg probeerde te vinden
met nieuwe vrinden,
die je later weer verlieten
als stromend water
van je levensberg
waarop je leerde te praten?
De gevoelige snaar
is als een instrument
dat verraadt wie je werkelijk
bent, niet alleen nu,
maar ook vroeger en later.
Leo Besouw
Blog 235
Voetbal WK (gedicht)
Weet u er ook de ballen van,
van het voetballen dan:
de links buiten
bleek niet te stuiten,
z'n energie van knie
tot kuiten dreef hem voort
en niet gestoord
door een doortrapte
tegenstander vond hij
het doel – heel schrander –
en dreef de bal
met luide knal
in d'rechterbovenhoek:
die ging erin als koek
en kloek hernam hij
steeds erna dezelfde list
uit d'linkerla van zijn
geoefend brein en been
en haalde zo des mensen
eer aan 't eed'le spel der
bal op 't grote veld
weer binnen voor 't team,
en land en volk en voor TV
genoten wij weer weltevree!
Leo Besouw
Blog 234
Lekker moorden en bombarderen (gedicht)
Lekker moorden en bombarderen
dat is wat de grote heren
graag doen
gemaskeerd door fatsoen:
zo kwam Robert Mc Namara
pas tot inkeer in d'Sahara
waar hij tussen de Bedoeïenen
een potje stond te grienen
om wat z'n bommen
met zoveel gewicht
onder mensen hadden aangericht.
Hitler poogde ons te bevrijden
van de communisten,
maar dat was bezijden
de waarheid en met
Rotterdam als doel
viel hij jaren later
op zijn smoel,
nadat het kwaad door hem gesticht
zich als echo tegen hem gericht
beroofde van zijn waanzin-kop.
Leo Besouw
Blog 233
Als de duivel één oog had... (gedicht)
Als de duivel één oog had,
dan zouden wij hem herkennen
aan zijn éénzijdige kijk
op de dingen en waarden
die ons omringen,
dan zouden wij hem zien
als een cycloop met één oog,
gelijk Homerus hem zag
als menseneter die ons uitzoog,
dan zouden wij wel twéé keer denken
voor we hem vertrouwen zouden schenken,
dan zouden wij zijn gealarmeerd
vóór de zonde ons had geleerd
dat na die daad komt de val
in een griezelig en bovenmatig
onaards verhit heelal.
Leo Besouw
Blog 232
Gebeten... (gedicht)
Ik bad dat hij niet weer zou bijten,
maar driemaal is scheepsrecht
en hij voetbalt niet slecht;
zijn inzet is als haar op de tanden,
heel Uruguay draagt hem op handen
dus stop je kop maar in het zand,
hemd erover: niets aan de hand.
Maar zo liep 't niet af:
dankzij 't alziend oog
kwam er toch straf:
negen interlands niet van
zich af mogen bijten:
geen tanden erin mogen zetten:
de FIFA kent andere wetten.
Liverpool bezint zich nu
op mogelijk andere zetten:
een paardenbit zien ze
niet zitten,
een muilkorf als bij een hond
staat ook niet gezond;
wellicht de sportpsycholoog
of houdt ie zichzelf
daarvoor uitnodigend doof?
Leo Besouw
Blog 231
Al wat schittert (boekbespreking)
Ik heb het gewaagd, het boek van Eleanor Catton te kopen en ben aan het lezen begonnen en nu tot bladzijde 295 gekomen, van de in totaal 832. Uitgegeven door Anthos/Amsterdam, 2014. Het is dus een gewicht, maar toch met prettig omslaanbare bladzijden in een mooie druk.
Het begint met “Bericht aan de lezer” waarin wordt uitgelegd hoe de stellaire en planetaire posities in het boek astronomisch zijn bepaald, waardoor ze “ons vertrouwen in de grenzeloze, wetende invloed van de oneindige hemel” hoopt te bestendigen of op te roepen. Maar laat je daar niet door afschrikken.
Het is een merkwaardig boek. Geen gemakkelijk boek. Geniaal is het (?). Niet over goud en wat het met mensen doet of deed en toch wel (het speelt in Nieuw Zeeland in 1866). De gedachte aan wat geld (groot geld) tegenwoordig met mensen doet drong zich aan mij op, al speelt het verhaal zich bijna anderhalve eeuw geleden af. Mooi weergegeven karakters, inclusief hun gedachtengangen, hun overwegingen. Ook hun twijfels, hun (mogelijke) complotten, overwegingen wat een eed waard is, wat waarheid (pagina 293), hoe vooroordeel het aflegt tegen empirische feiten, of niet.
Een mooie beschrijving van een persoon op bladzijde 45 bijvoorbeeld: “Hij was toegeeflijk waar het de open ruimtes in de toekomst van anderen betrof, maar ongeduldig met betrekking tot de afgesloten vertrekken van hun verleden.” Mooi en intelligent taalgebruik, getuigend van (psychologisch) inzicht en genuanceerde feeling.
Een weliswaar complex, maar ook boeiende boek, waar je gaandeweg wordt ingezogen, de personen leert kennen en verder puzzelt als was het een detective. Ik ga ermee verder: nog 537 pagina's te gaan! Wordt te zijner tijd vervolgd!
Leo Besouw
Blog 230
Moorden zoals het hoort, (gedicht)
Moorden zoals het hoort
dat is wat ons stoort;
het ging niet om een appel
of een ei in 't paradijs,
het ging om gebondenheid of
vrij te zijn
van opgelegd geloof
en inzicht in 't licht
van Gods gebod:
gij zult niet doden
voor om 't even welke noden
of welk gewin.
De zin van alle kwaad zit in 't valse
zaad van totalitaire aard,
waar brokken van tentoongesteld
geweld de mens
bestelen van geldig
menselijke waarden
waarin de duivel
steeds maar niet wil aarden,
wat telkens weer tot
ondergang zal leiden
en kermen in de hel,
zoals profeten steeds al zeiden.
Leo Besouw
Blog 229
Een senangerende sport... (gedicht)
Een senangerende sport:
polsstokhoogspringen:
je wrijft je handen in
je pakt hem op – de stok –
je start met rennen,
plaats de punt,
en klimt omhoog,
los van de grond
de stok gekromd
alsof die knapt,
maar wervelend beweegt
je lijf alsof je niets meer weegt,
een laatste spier,
en op een kwart
van 'n millimeter
zweef je, heel even,
en dan weet je 't zeker:
ik heb het gehaald of niet:
het is vreugde of verdriet
en die komt na de val
uit 'n kwart seconde
mateloos en weerbarstig heelal!
Leo Besouw
Blog 228
Ik wou... (gedicht)
Ik wou dat ik een duiffie was
dan dronk ik dra
een heel groot glas,
geluk dat kan niet stuk,
niet meer zweten in de bus
door Rome, maar slechts
dromen van fonteinen,
altijd water bij de hand,
geen getob wat in de krant
staat gelogen of bewaarheid,
geen gefoeter over de
verkeerde weg, 't verkeerde pad,
geen mens die doet je wat.
Van kruimels van de rijken
genieten op je pad
langs tafeltjes en stoelen,
de ganse dag slechts
weltevreden smoelen
aanzien of ze je ook wat schenken,
en ook al geen probleem
met het toilet: de deur
die past altijd wel in het slot:
mijn dagen kunnen er
echt nooit meer van kapot
en weltevreden vlieg ik
naar 'n volgend plekje:
overal vind ik wel moeiteloos
een super-de-super fantastisch stekje.
Hoor je me koeren?
Leo Besouw
Blog 227
Bellen blazen... (gedicht)
Bellen blazen...
gedachten door mijn brein
dingen dartelen zoals ze zijn
en gedachten dwalen
naar gedicht op zoek,
het voelen van het malen
doet de dichter goed.
Bellen blazen doet 't verkeren
van de werkelijke daden
in uitspatbare kanalen
van 't dwalend brein,
zoekend soms naar rijm,
maar meer nog naar betekenis
die luchtig langs ons heen glijdt
in de nimmer grijpbare
voltooid verleden tijd,
die voorbijgaat en weer heden is.
Leo Besouw
Blog 226
Misverstand (gedicht)
Bent u ook wel 's in een
misverstand beland,
hier of in het buitenland,
met Jeugdzorg of in de liefde,
met geruchten die je kop
doorkliefden,
met bank of geld,
de waarheid uitgeteld?
Is er daarvoor een recept
dat mogelijk zelfs levens redt,
te laat niet, als bij Romeo en Julia,
maar voorkomend nare spanning
en verwarring,
voorkomend echtelijke verstarring,
voorkomend dwaas geblaat
en verwijtende praat?
Wie 't weet mag 't zeggen,
misschien eerst te dreggen
in ons eigen gevoel,
de missende aannames
in onze eigen stoel,
tellen tot tien en
onszelf eerst van binnen
en buiten beter bezien?
Leo Besouw
Blog 225
Everybody hurts
Everybody hurts –
maar sommigen meer dan anderen:
kan een schaap in wolf veranderen,
is wat eens een goed man leek
veranderbaar in een valse streek,
is wie eens solid was als rock
naderhand een valse leugenbok,
kan wit in zwart verkeren,
kan deugd in kwaad verleren
kan waarheid valser blijken,
na verloop van tijd bezwijken
voor everybody's ongelijk,
of is ieder wezenlijk verbonden
met noodzakelijk lot
to devil's onuitroeibare zonden?
Leo Besouw
Blog 224
Als de kierewiet zingt (gedicht)
Als de kierewiet zingt –
boer pas op je kippen,
als de kierewiet zingt –
boer pas op je haan:
heeft ie dan geen mooie kleren,
hij is het die je wel ziet staan:
vol zijn snavel met mooie waar,
beloften ook, gans kant en klaar!
Maar of zijn liederen ook
wel kloppen blijft de vraag,
alleen die mooie veren
zullen je misschien wel leren
dat wie mooi zingt
lang zal leven, maar ook
velen kan doen beven
voor wat bleek te zijn onwaar.
Ongevraagd stemadvies van een Europeaan.
Leo Besouw
Blog 223
Hoe triest... (gedicht)
Hoe triest dat wij allen
zullen sterven,
hoe triest alles te vererven
aan al wie rest
en ook dat lot zal ondergaan.
Voortaan blijft alles toch
hetzelfde: eeuwig leven
is ons slechts ná de dood
gegeven, en dan nog:
wie kan het garanderen:
ieder eindigt zonder kleren
zoals ie kwam: slechts
(levend) vlees – de geest
die kwam en is geweest...
4 mei 2014
Leo Besouw
Blog 222
Fout-herkenning (“cricht”)
Fout-herkenning:
uw PC hindert:
“ongeldige tekst”
“uw apparaat wordt niet herkend”
“probeer het opnieuw”
“het programma wordt afgesloten”
“foutnummer CG2032”
“zoek in probleemherstel”
“uw wachtwoord komt niet overeen”
“computer herkent uw vraag niet”
“er wordt aan het probleem gewerkt”
“herstel fouten in bestandssysteem”
“raadpleeg de handleiding”
“er is een fout opgetreden”.
Hebt u het nog,
herkent u zich in de trog
van bits en bytes
van storingen en likes,
of moeten we terug
naar het kleitablet
en eenvoudiger pret?
Leo Besouw
Blog 221
De bron van alle kwaad (gedicht)
Rotzak
razernij
ravenzwarte duivels
die rieken naar verderf,
een wolf op je erf
die de lammeren verscheurt,
de bliksem die inslaat
in je ziel,
een trap tegen
je achilleshiel,
een peer op je muil,
een kwaadaardige buil
de leugen die je verlamt
gif dat je hersens verdampt,
vals geloof in verkeerde leiders,
toekomst verkracht
door onverwacht, ongeziene
valsheid en geweld:
de mensheid al
eeuwig gekweld...
Leo Besouw
Blog 220
De vijand van mijn vader (boekbespreking)
Dit mij buitengewoon aansprekende en boeiende boek van Almudena Grandes (De vijand van mijn vader, Uitgeverij Signatuur, 2013, 352 pagina's), is het verhaal van Nino, een elf-jarige Spaanse jongen, levend te midden van de Guardia Civil en het “verzet” van strijders in de bergen van Andalusië in de jaren 1947-1949 in de Sierra Sur en het dorpje Fuensanta de Martos.
De jongen ontwikkelt vanaf zijn negende een vriendschap met Pepe el Portugés, een wat eenzame zonderling, die in een verlaten molen, op afstand van het dorp, tussen de partijen in, komt te wonen. Nino's vader is bij de Guardia Civil en het gezin ( moeder Mercedes en z'n jongere zusje Pepica en z'n oudere zus Dulce) woont in de kazerne van de Guardia's (waar zo'n acht man is gelegerd).
In de loop van het verhaal wordt het gezin bijna vermalen tussen de trouw aan de Guardias's uit noodzaak en de sympatie van de moeder en Nino voor het verzet, wat zich geleidelijk ontwikkelt, en waarbij de vader een noodgedwongen moordenaar blijkt te zijn, en de Guardia's soms medogenloos wreed. Hartverscheurend noodlot lijkt te naderen (pagina 308 en verder). Onontkoombare omstandigheden, ook door kleinzielige en door angst gedreven karakters vervlechten zich met moed, trouw en twijfel, verraad en zelfopoffering spelen een gruwelijke rol.
Maar ook liefde, zij het verborgen, en ook verliefdheid van de jonge Nino hebben een overtuigende plaats. De zich ontwikkelende vriendschap tussen Pepe en Nino, leidt tot karaktervorming: wie wil jij later zijn, waar kies je echt voor? Dat wordt in het deel IV van het boek, dat 11 jaar later speelt, heel mooi aangegeven.
Verraad, marteling, trouw, stommiteiten, dat alles waargenomen door de elf-jarige Nino, in de laatste week van april 1949, in het dorpje Fuensanta de Martos, waar de razzia plaatsvindt, door de Guardia Civil, onder leiding van luitenant Michelín, die wraak nam... (Na de dood van sergeant Miguel Sanchís, die met het verzet, de “communisten”/ republikeinen bleek samen te werken, en zijn leven gaf): bedrog – dood – wraak – aanvaarding van het onvermijdelijke – meer houden van je geliefde dan van jezelf – : groter proza bestaat niet...
Dit vlot vertelde verhaal, grotendeels op feiten gebaseerd, zoals in de uitgebreide “Noot van de schrijfster” aan het eind van het boek aangegeven, met zijn krachtige dialogen, heldere situatieschetsen van menselijke (wan)verhoudingen, maar ook van liefde, vriendschap en trouw, door Almudena Grandes, verdient een top-kwalificatie!
Leo Besouw
Blog 219
Wat komt er uit het oosten? (gedicht)
Wijzen die het Kind
kwamen troosten –
Hunnen die ons binnenvielen –
Turken voor wie we niet
wilden knielen –
Duitsers met kanonnen,
waaraan waren zij begonnen?
Russen en Chinezen leken
ook te dreigen,
wat valt er nog meer
aaneen te rijgen
van mogelijk kwaad
vanuit een vreemde staat
waar wij de talen niet van spreken?
Bidden, smeken, wapens, allemaal,
wie gaat er met ons hachelijk bestaan
't meest van al aan de haal?
Leo Besouw
Blog 218
De glans van God gedicht (gedicht)
Wie heeft de glans van God
gezien –
wie bijna dood beleefde –
misschien –
wie wegsmolt in de Mattheus-
Passion –
wie geroerd werd door
de macht van de zon –
en hemel-sterren,
wie oog in oog stond
met z'n grootst geliefde,
wie schuilging voor
wat hij niet beliefde
en redding vond
als door een wonder?
's Mensen bestaan –
immens bijzonder!
Leo Besouw
Blog 217
Aan Vladi (gedicht)
Toe Vladi,
gij zijt groot,
doe toch niet
zo idioot
als sommigen
ooit deden,
de waarheid
die de Perzen meden
of de Yankees die
iets zagen in de golven,
het waren echt geen wolven;
trek recht uw gezicht
en laat het lachen,
minder strak als de Apachen,
doe uw ding, maar wel met eer,
haal niet de waarheid neer,
of erger doms en kroms,
geef leugenachtigheid de bons!
Leo Besouw
Blog 216
Corrosie (gedicht)
Corrosie ontwricht
wat doelmatig gesticht
was of gevormd
met de jaren:
zij sparen ons niet,
verdriet splijt er de ziel
van wat één was
en leek op basalt,
toekomst verknald
door uitzettend emotie,
niemand had notie
van de tand van de tijd
die alles verslijt
in 'n ongemerkt ritme
dat alles voor ons beschikte.
Leo Besouw
Blog 215
Irritatiegeweld (gedicht)
Wordt u ook zo gekweld
door het irritatiegeweld
van reclame op radio,
tv en computer,
dwaas worden van al dat
getoeter,
van boodschappen in
eindeloze herhaling,
van volstrekt zinloze
maling van woorden
die slechts verstoorden
ons innerlijk gebeuren
van het zijn in het nu, en
het gewilde later,
maar niet in die verdringende
kater van eindeloos repeterend
en zinloos gesnater?
Leo Besouw
Blog 214
De mens is een informatiedrager (gedicht)
Hel en verdoemenis
en meer zulk gezemel
draagt de mens
in zijn geheugen,
mensen die niet deugden,
helden op vier wielen,
landen die ons overvielen,
koortsen die we droomden,
afvalligen die niet schroomden
God te ontkennen,
vijanden die ons jenden,
vruchten die ons bevielen,
stinkende schlemielen
waarvoor we weken,
goden die we smeekten,
alles in ons meegedragen
in 't geheugen als informatiedrager.
Leo Besouw
Blog 213
Een mooie jonge vrouw (boekenweekgeschenk-leeservaring)
Edward en Ruth, daar draait het om in het boekenweekgeschenk 2014: “Een mooie jonge vrouw” door Tommy Wieringa ( CPNB, 94 bladzijden). Edward, viroloog, 15 jaar ouder dan Ruth, en met tegengestelde opvattingen over het al of niet bestaan van lijden door dieren.
Eigenlijk gaat het niet zozeer over veroudering, zoals in wat recensies geschreven is, maar om het conflict over lijden door dieren en ook mensen, zoals van hun na met veel moeite verkregen baby, vind ik. De “huilbaby” blijkt op pagina 68 de aanstichter tot een pijnlijke verwijdering. Matige verloedering van Edward volgt. Daartussendoor een confrontatie met de verloederde broer van Ruth, als een vooruitkijkspiegel.
Tijdens de zwangerschap beleefde Edward nogal wat vileine geilheid met collega Marjolein, die aan het einde van het boekje mede zijn zwaard van Damocles uittekent. Alles lijkt verloren, maar al fietsend voor zijn laatste college naar de Uithof in Utrecht, volgt de catharsis: de kip uit zijn jeugd voor wie hij mislukt zorgde komt weer in zijn gedachten en brengt hem tot het besef van een ontwikkelde “Anesthesia dolorosa”: pijnlijke gevoelloosheid, die hij voor zijn studenten opbiecht.
Dan is het boekje plots afgelopen, wat abrupt, voor mijn gevoel. Hoe ging het verder met Ruth en met hun kind, met zijn zwager en hemzelf. Dat blijft onbeantwoord. Een mooi geschreven boekje, intelligent, soms iets stijfjes, maar zeker het lezen waard.
Leo Besouw
Blog 212
De glinstering van God (gedicht)
De glinstering van God
ligt in het oog
dat je – tot dusver –
niet bedroog,
het is geen epiloog
der schepping
maar wel het oer-begin
als klank van zin
en oergevoel
dat opspringt in 't gemoed
en alle donkerte vergeten doet,
een vuur en vlam
dat tot ons kwam
vanuit een onbestemd
door niets geremd
verlangen, één te worden
niet slechts door gezangen,
maar door warmte van de lijven
waarin we eeuwig zouden
willen blijven.
Leo Besouw
Blog 211
Selfie... (gedicht)
Heb je ook al een selfie,
of ben je geen elfie,
zit je neus niet geheel recht,
je oor niet goed aangehecht,
je haar wat minder van kleur,
de scheur van je mond
niet zo geweldig afgerond,
te veel sproeten misschien
of een vlek op de wang,
ongelijk van vorm,
trek het je niet an:
volmaakt een selfie:
Je kunt lang erop wachten,
proberen kan ook,
wegwerken de vlekken,
plastisch chirurgeren,
iets andere kleren,
maar wat doen ze er nou mee
met zo'n zee van meer
of minder moois:
Neem de klokkenluider
van de Notre-Dame,
die kon er wat van,
hij heeft de beste selfie
ooit genoemd en bleef
dankzij zijn bochel
toch eeuwig beroemd!
Leo Besouw
Blog 211
Selfie... (gedicht)
Heb je ook al een selfie,
of ben je geen elfie,
zit je neus niet geheel recht,
je oor niet goed aangehecht,
je haar wat minder van kleur,
de scheur van je mond
niet zo geweldig afgerond,
te veel sproeten misschien
of een vlek op de wang,
ongelijk van vorm,
trek het je niet an:
volmaakt een selfie:
Je kunt lang erop wachten,
proberen kan ook,
wegwerken de vlekken,
plastisch chirurgeren,
iets andere kleren,
maar wat doen ze er nou mee
met zo'n zee van meer
of minder moois:
Neem de klokkenluider
van de Notre-Dame,
die kon er wat van,
hij heeft de beste selfie
ooit genoemd en bleef
dankzij zijn bochel
toch eeuwig beroemd!
Leo Besouw
Blog 210
Beeldvorming. (gedicht)
Beeldvorming
biedt brute leiders
banale middelen die
benevelend de
bevolking verleiden om
bevallig te blijven aan de
bewonderenswaardige
brutaliteit van het eigen gelijk;
behalve dat
brengt de bestuurde
beeldvorming bevordering van het
brave burgers gevoel waarop het
brandend verlangen van de
bezorgde moederstaat
buitengewoon en brisant zal
beklijven in de aard van het
bedoelde beeld van de
bepaalde vader-leider van die
betreffende moeder-staat.
Leo Besouw
Blog 209
Maak je geen zorgen... (gedicht)
Maak je geen zorgen –
want alles gaat voorbij:
de Tai Mahal – de Borobudur
de duvel en z'n malle moer,
de Egyptische piramides
óók, da's nogal wiedes
en het Oval Office van Obama
niet uitgezonderd van het drama,
of het Kremlin van Poetin,
't krijgt ook al niet zijn zin.
De tunnel onder de Bosporus
of onder Het Kanaal:
de tijd achterhaalt
het allemaal,
en voor ons begrip –
kijk nu maar niet zo sip –
en in ons levensoog
houden we het niet lang droog:
iedere dag kent winst èn verlies
en dat is nou precies
wat ons in 't kortstondige bestaan ontgaat:
te laat is slechts beperkt van staat
en van betekenis
en wat dan wijsheid is,
en breed begrip,
verdwijnt weldra als stip
aan de oneindige horizon
van kommervolle tijd,
waarop de mens
nooit echt de grip krijgt.
Leo Besouw
Blog 208
Mijn vader was... (gedicht)
Mijn vader was...
een stekelbaarzenkweker,
ik weet nu zeker
dat het hem voor veel behoedde
zoals ik eerder al vermoedde:
hij deed zijn plicht
en gaf de baarzen
licht en voer, en sprak ze toe:
zwemmen maar,
je weet wel hoe!
Straks zal ik je verpatsen
aan de bieders van de beste prijs
want al zijn er dan ook velen
niet zo heel erg wijs,
de beste prijs is mijn bewijs
van vakmanschap,
dus zet je schrap!
Bezoekers dus die
ze dan kochten
wrongen zich in honderd bochten
voor hun moeders thuis:
wat haal jij nog toch in huis
voor zo'n belachelijke prijs,
je bent ook echt niet heel goed wijs!
Leo Besouw
Blog 207
Het belang van een onderkin en een decolleté (gedicht)
Met een onderkin en een decolleté
kun je je onderscheiden,
al te grote vlakheid vermijden,
en van bezijden gezien
is je profiel misschien
wat minder flatteus,
maar ook de neus
doet er dan meer toe
en een waarheid als een koe
vertelt ons hoe de neus
zeker niet alles bepaalt,
maar wie hem niet schendt
redt zijn aangezicht
en komt met onderkin
en decolleté nog best
aan 'n vent en wordt
als talent zeker herkend!
Leo Besouw
Blog 206
PTSS (gedicht)
Sleutels der herinnering
sleutels tot het oerbegin
van al wat trauma lijkt
wat PTSS van gezondheid scheidt:
de sleutel ligt in 't diep gevoel
van wat over de rand schoot:
het aangezicht van dood en verderf
van mishandeling en kerf
in wat van waarde is op aarde,
in wat geluk leek en verstoord
op wrede wijze als in een oord
waar slechts de duivels
botten kluiven en rood in 't vuur
van bloed en doodgeslagen haren
in nooit vergaande jaren
't gruwelijkst onheil
blijven baren.
Leo Besouw
Blog 205
Daar begint de poëzie. (bundelbespreking)
De bundel van De 100 beste gedichten uit de Turing Gedichtenwedstrijd 2013 met de titel “Daar begint de poëzie” heb ik doorgenomen en riep bij mij de vraag op wat is begin en wat is voldragen? Er bestaan geen chronometers om de uitslag van de “wedstrijd” te bepalen. Het loopt dan ook van cryptische teksten tot melodische expressies van waarnemingen en gevoelens. De 124 bladzijden bijeengebracht door uitgeverij Van Gennep, 2014 riepen dan ook bij mij gemengde gevoelens en waarderingen op.
Ik ga dan ook geen uitgebreide waarderingen geven, maar wel enkel een viertal gedichten noemen, die volgens mij bovenaan gezet zouden mogen worden:
Het blijft een zoeken naar betekenissen en ervaren. De trend van de tijd en persoonlijke smaak spelen er altijd een niet te digitaliseren rol: chronometers voor deze bestaan – gelukkig – niet. Veel plezier met het wandelen door dit woud van honderd geselecteerde bomen in het Bos der Poëzie!
Leo Besouw
Blog 204
Allusie (gedicht)
Een makelaar in Pruisen
hoorde in 't riet iets ruisen:
dit is het dus niet
wat je denkt dat je ziet,
het is een gat in 't verdriet
wat nooit is verdwenen,
't is niet opgehouden te wenen,
trek dus geen conclusie,
wat je ziet en hoort is 'n allusie
die niet ophoudt te bestaan
en slechts als schijngestalten
van de maan
kiekeboe met ons wil spelen
als 'n onhoorbaar vals geluid
uit dwaze blinde kelen.
Leo Besouw
Blog 203
Go(u)dzoekers in Sotsji (gedicht)
Topsport in het spoor van Simson
kom daar nou 's om:
Michel en Ronald deden het,
hadden veel pret, maar
ook volharding op de korte baan:
hun predikant zag ze ook gaan
na het wekelijkse pad
des Heren mocht ook hij
die toppers eren:
één met goud en één met brons:
de goede geesten onder ons
en wat dan telt is slechts die plak,
je neemt de volgers op de hak
en gaat voor even uit je dak:
hoe hoog is dan de hemel
waar ook Simson aan zijn
haren plukt, en met een zucht:
“ 't Is toch die Hollanders
weer razend goed gelukt!”
Leo Besouw
Blog 202
Alzheimer (gedicht)
Alzheimer
ik mijmer
met de jaren
langer over 't sparen
van de kop voordat de strop
des doods mij wil omarmen,
hoe bij te blijven en helder
in 't beklijven van 't heden,
niet vastgespijkerd aan 't verleden,
maar bezig blijven met 't nu
en morgen – kan ik blijven
zorgen voor mijn tuin
en lief, komt niet de
dag als dief mij 't warm
ontstelen die alles doet
vergelen, en op den duur
in grijs, voor altijd
van de wijs, en opgesloten
in een leeg heelal
waarin ik slechts
verdwalen zal?
Leo Besouw
Blog 201
En uit de bergen kwam de echo (boekbespreking)
Ik las het boek “En uit de bergen kwam de echo” van Khaled Hosseini, 415 bladzijden, De Bezige Bij, Amsterdam, 2013. “Iedereen boven de 50 moet het lezen en zal gaan schreien”. “De Vliegeraar” (van hem) was al goed, maar dit is “the best” (voor mij): een seismografisch hoogtepunt van trilling van de ziel, van beschrijving van karakters, hun moed, hun (nood)lot, hun weerzien.
Het is een complex verhaal, lopend van 1952 tot 2010, van Afghanistan, via de VS tot in Frankrijk.
Via een beginnende vertelling van vader Saboor aan zoon en dochter, Abdullah en Pari, volgt een pijnlijke scheiding van die twee, uit noodzaak, hartverscheurend. In het gelaagde verhaal met flashbacks via onder meer brieven en een tijdschrift-interview, volgen we de familie-ontwikkelingen zowel in Afghanistan, in Parijs en in de VS, waarbij de relaties zich grotendeels los van elkaar ontwikkelen door de tijd .
Mooie beschrijvingen van zich ontwikkelende relaties als bijvoorbeeld tussen Adel en Gholam, twee tienerjongens in Afghanistan, de een rijk, de ander meer dan straatarm, op de historisch plek van de oorsprong van de familie, in Shadbag. Ook de dramatische verhouding tussen Nila, de stiefmoeder en dochter Pari, prachtig en gevoelvol omschreven, alles in een uitstekende vertaling.
De figuur van Nabi, met een zelfopoffering dramatisch én volstrekt geloofwaardig en vooral mooi. De halfbroer Iqbal in Pashawar, die als vluchteling tevergeefs het ouderlijk land probeert op te eisen. Het verhaal van Markos van het Griekse eiland Tino, die via India en nog meer buitenlanden uiteindelijk in Afghanistan als plastisch chirurg een hoofdrol speelt bij het hervinden van contact.
Vader Abdullah die aan het eind dementerend wordt, verzorgd door zijn dochter die ook de naam Piri draagt, als van zijn zus. Zijn zus Piri die eindelijk de weg vindt naar haar broer in San Francisco, vanuit Parijs. De ontroerende ontmoeting van elkaar, maar voor Abdullah tragisch door diens dementie. De ontmoeting van zus Piri en nicht Piri tenslotte, met een 55 jaar lang bewaarde erfenis.
Het is een must, zoals ik al zei. Een excellent boek, fantastisch geschreven, over een familiegeschiedenis in onze moderne tijd met wortels uit een verleden die ieder op zijn eigen wijze meedraagt, er door bepaald wordt en er iets mee kan doen. Zes sterren zou ik zeggen, als het kon.
Leo Besouw
Blog 200
Tijd... (gedicht)
Heb je de tijd?
Kun je hem vatten,
er grip op krijgen
om je daden aaneen te rijgen,
om te verklaren
wat de jaren
met je deden,
welk onheil je hebt vermeden,
welke stokpaarden bereden,
welke geheimen verborgen
welke loodzware zorgen
je hart hebben bedrukt,
waaronder je misschien
nog zucht,
welke dansen je hebt gemaakt,
welke kansen
zagen jouw dageraad?
Leo Besouw
Blog 199
Opschudding (“cricht”)
Opschudden
schudt op
opgeschud.
De belastingdienst moet opgeschud.
Weekers moet opgeschud.
De Kerk moet opgeschud.
De werklozen moeten opgeschud.
Het Kabinet moet opgeschud.
Goede doelen moeten opgeschud.
Banken moeten opgeschud.
Verhalen moeten opgeschud.
Dichters moeten opgeschud.
Velen moeten opgeschud..
Opschudding nu
verkrijgbaar bij?
Wie is er vrij nu
en overtuigt mij tot in mei?
Leo Besouw
Blog 198
Heimwee-planeet (gedicht)
Als ik me op Mars denk
krijg ik zo'n heimwee
naar de zee in Zandvoort
naar de golven die daar spelen,
naar de Veluwse Poort
waar de treinen reden,
naar de velden bloemen
in Hillegom en Lisse,
naar de wind op d'Afsluitdijk,
naar vissers op de uitkijk
in Volendam, de vlinders in de polders,
naar Erik en het klein insectenboek,
naar hoepelen in korte broek,
naar rennen van de dijk,
naar “jonge sla” van een bekende dichter,
wat maakt dat mijn gemoed toch lichter
als 'k al die dingen ook op Mars
beleven kon, niet het vooruitzicht
op het leven in een grote kom:
dat lijkt mij slecht gewin.
Ik schrijf mij er toch maar niet voor in,
misschien is heropstanding zelfs een beter nieuw begin...
Leo Besouw
Blog 197
Sadistisch universum? (gedicht)
De wereld van het boek
dat klinkt wel heel erg kloek
het universum van het woord
wanneer zoveel dat 't je stoort
in 't waarnemen der kleine
dingen die ons schijn' ongemerkt
daag'lijks omringen,
anders dan de wereld van 't boek
dat moet gelezen, omdat 't moet,
de kasten vol –
de hersens afgeladen met
Murakami's en andere daden
van schrijvers die ons vangen
met hun boeken die ons zoeken,
naar vervulling helpen,
misschien verhulling
van wellicht een tikje kwellen,
van ons zielezuchten
naar nog meer
van deze heil'gen
voor onze eer
als ervaren lezers,
wellicht misschien
als moderne gebedsgenezers
in 't zoeken van de zin
der onbevredigde lees-kwelling?
Leo Besouw
Blog 196
We zijn een zakje lucht (gedicht)
We zijn een zakje lucht,
zonder dat geen klucht
geen zuchten over luchten,
geen geklaag – geen stuk in de kraag,
geen beweging in ons gemoed
geen oordeel over hoe 't moet,
geen gezang uit onze kelen,
geen ijdelheid om te kwelen,
leger leegte dan de lucht
zijn wij zonder dat zakje lucht
wat ons van binnen vult
met levenslucht
tot aan de laatste zucht.
Leo Besouw
Blog 195
Missie Berlijn (boekbespreking)
Op 10 januari 1934 werd Marinus van der Lubbe in Leipzig onthoofd. Zo staat op de achterflap van het boek “Missie Berlijn, In het voetspoor van Marinus van der Lubbe”. Het boek is uitgekomen en gepresenteerd op 9 januari 2014. Het boek bevat 220 pagina's, het is een roman, en uitgegeven door uitgeverij Gopher. Ik was bij de presentatie op het van der Lubbehof in Leiden en daarna op de nabijgelegen Bibliotheek.
Inmiddels heb ik het boek gelezen. Wat is nu mijn leeservaring geweest? Ik vond het tamelijk adembenemend zoals die Nederlandse jongeman in 1932-1934 (geboren in 1909) zijn korte leven heeft beleefd en beleefd zou kunnen hebben, want het is een roman. Maar wel voor wat betreft vooral de geschiedenis van zijn brandstichting van de Rijksdag in Berlijn, zijn procesgang en veroordeling en onthoofding door het naziregiem nauwkeurig volgens de feiten. Boeiender echter is de zoektocht door de schrijver naar de persoon van Marinus, vormgegeven in de zoektocht van Ernst, die in de recente tijd op zoek gaat naar zijn en Marinus' wortels en liefdes.
Dat leidt tot mooie karakter- en gevoelsbeschrijvingen, hoe onder meer Rinus met zijn beperkte zicht (75 %) “begon te hunkeren naar haar (Zizi 's) donkere sprankelogen...” (pagina 65). Heel fysiek, heel lichamelijk beschreven de (fictionele) liefde tussen Zizi en Rinus, bijvoorbeeld: “Ze wàs hun tongen, ze wàs zijn ritmisch geslacht in haar.”(pagina 79). Naast de goed gedocumenteerde rechtsgang, en bijvoorbeeld een deel uit het psychiatrisch eindrapport voor de rechtbank door Bonhoeffer en Zutt, levendige beschrijvingen van gevoelens van de verlatenheid van Marinus. En de tocht van Ernst naar Berlijn en Leipzig, het is alsof je er zelf bij bent.
Ook door (fictionele) brieven van Zizi aan Marinus en van Rinus aan Zizi: heel mooi ingebed in het verhaal, word je meegesleept in deze bijzondere geschiedenis, waarin de liefde(s) van Ernst én van Marinus vele en wrede gezichten heeft. Ook de oorlog heeft vele gezichten, vroege zoals in dit boek, rijpe en woedende, zoals in het boek “10 mei 1940”, ook van George Knottnerus, en rijpe en nageboorte, zoals in mijn boek “Noorderdorp”.
Een prachtig en vlot geschreven verhaal, enerzijds berustend op harde historische feiten, anderzijds op een zoektocht naar diepste gevoelens en twijfels over wat te doen/ gedaan bij vragen van liefde en medemenselijkheid en het onrecht wat dat aangedaan kan worden. Zoek verder op www.gopher.nl en maak dit verhaal mee!
Leo Besouw
Blog 194
Opgewekt groen (gedicht)
Groen opgewekt
groen label verstrekt
opgewekt van geest:
groen gezien: het meest
groen in d'aderen:
vroeger gewoon voor de vaderen,
groen als 't gras,
groen zelfs nu 't gas,
groene stroom: 't is een droom,
't zonnepaneel:
't scheelt merakels veel,
de rekening zakt en zakt
en 't is niet eens bekakt(ig)
streven: je hoeft er niet
eens linksig voor te wezen,
groenig keurmerk:
het is geen zeurmerk:
je moet erbij dus wezen!
Leo Besouw
Blog 193
Erik of het klein insectenboek (boekbespreking)
Godfried Bomans, zoals ik hem kende, dat beeld rijst voor mij op als ik het boekje van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (2013) las: “Erik of het klein insectenboek”, met een voorwoord door Philip Freriks, een lofrede door Midas Dekkers, en verschillende voorwoorden en een ten geleide bij diverse drukken, van Godfried Bomans zelf, als toegift (Eerste druk 1940).
Maar ik heb hem beter leren kennen, als de man die (in 1946) de (toen negen miljoen) insecten in Nederland met profetische en milde maar ook genadeloze inslag op de korrel nam, in het vizier, mensen dus van “de Lijst” van zijn schilderij waarover de kleine jongen droomt op zijn slaapkamertje, in het echt dus over “Grote Insecten” ( pagina 132).
In alle bescheidenheid creëert Godfried een beeld van een samenleving met bijzonder menselijke trekken, in goed- en slechtheid, in het najagen van “honing”, de beredenerende mens die te weinig ruimte laat voor intuïtie, die meegesleept wordt door heersende waan-werkelijkheden. Profetisch ook, want wat hij schreef in 1939 en in 1940 verscheen, roept op de latere bladzijden, op pagina 117 (van de in totaal 139), het beeld op van het begin van de oorlogsjaren in 1940, voor de goede verstaander: “… mannetjes mieren... als ze er geweest waren, zouden ze stellig tot de laatste man gevallen zijn (applaus)... aan de vreselijke slag tegen de grasmieren, in de lente van dat jaar... “ ( het is dan 1940?).
Op pagina 120 verklaart een grijze werkmier op plechtige toon in een toespraak dat hij gelooft dat de kleine Erik, zo klein als de mier, “een geheim verbergt”. En even verder , gissend naar de afkomst van Erik Pinksterblom, stelt de werkmier “Misschien kunnen wij hem helpen? ...En als er gevochten moet worden: ik stel mijn angel beschikbaar! “ Dan barstte er een oorlogslied los.: … en wie een angel bezat had de hand aan het gevest geslagen.”... En op pagina 125-126 : “de ongelijke strijd duurde slechts kort... er... gonsde een hoog toornig gezoem door de lucht...” Na een oorverdovend gegons... was het een verschrikkelijk gevecht.. maar een straal scherp en bijtend vocht recht in het gezicht bracht hem terug in bed, in zijn eigen kamer, met beide vuisten zijn ogen uitwrijvend.”
De erna volgende voorwoorden maken duidelijk dat sommige insectologen hem kennelijk niet hebben begrepen, en dat beschrijft hij op zijn typische Godfried Bomans- manier. Voortreffelijk!
Leo Besouw
Blog 192
Vertrekpunt (gedicht)
Als doen wat je kunt
vertrekpunt is,
is er weinig mis,
kun je zeggen,
maar na enig overleggen
met jezelf of menig ander
is het toch een bron van zorg
wat 't is, de beste borg,
voor wat er voor de ogen kwam:
is 't voor nu, of ook voor later,
hoe wordt de daad geen kat
in de zak, of flater,
hoe te bereiken wat we
willen ijken, wie geeft ons raad
bij de penibele daad
die verder kan strekken
dan in de verbeelding
van dwazen en gekken?
Leo Besouw
Deze laatste was de eerste van 2014 (06-01)
Voor 2015 zie betreffende tab
Veel (hernieuwd) leesplezier!